Türkiye’de Üretilen Araçlar: Markalar, Modeller ve Üretim Gerçekleri

Türkiye Neden Otomobil Üretiyor?

Türkiye, 1960’lardan bu yana otomotiv sektörüne yatırım yapan bir ülke. Özellikle 1980 sonrası dışa açılma politikaları ve 1996’da AB Gümrük Birliği’ne dâhil olmasıyla birlikte, otomotiv yatırımları ciddi biçimde arttı. Bugün Türkiye, Avrupa’nın en büyük ticari araç üreticisi ve binek otomobil üretiminde de ilk 5 arasında yer alıyor.

Türkiye’de Araç Üreten Başlıca Markalar

Türkiye’de faaliyet gösteren otomotiv üreticileri, genellikle yabancı sermayeli veya ortak girişim firmalarıdır. Bunlar Türkiye’de üretim yapmakta, ancak tasarım, karar alma ve marka stratejileri yurtdışı merkezli yürütülmektedir.

1. Tofaş (Fiat)

• Kuruluş: 1968

• Üretim Yeri: Bursa

• Üretilen Modeller: Fiat Egea (Sedan, Hatchback, Station Wagon, Cross)

• Yıllık Üretim (2023): ~230.000 adet

• İhracat: Avrupa’ya “Tipo” adıyla ihraç edilir.

• Yerli Parça Oranı: %70-75 arasında

2. Oyak Renault

• Kuruluş: 1969

• Üretim Yeri: Bursa

• Üretilen Modeller: Renault Clio V, Megane Sedan

• Yıllık Üretim (2023): ~250.000 adet

• Not: Motor üretimi de Türkiye’de yapılmaktadır.

3. Toyota Türkiye

• Kuruluş: 1990 (üretim başlangıcı 1994)

• Üretim Yeri: Sakarya

• Üretilen Modeller: Corolla Sedan, C-HR

• Yıllık Üretim (2023): ~280.000 adet

• Not: Hibrit versiyonlar dahil.

4. Hyundai Assan

• Kuruluş: 1997

• Üretim Yeri: Kocaeli

• Üretilen Modeller: i10, i20

• Yıllık Üretim: ~230.000 adet

• İhracat Oranı: %90’dan fazla

5. Ford Otosan

• Kuruluş: 1959

• Üretim Yerleri: Gölcük, Eskişehir, Kocaeli

• Üretilen Modeller: Transit, Custom, Courier serisi

• Yıllık Üretim (2023): ~600.000 adet

• Not: Ticari araçlarda Türkiye’nin en büyük üreticisi.

2023 Verileriyle Türkiye Otomotiv Sektörü

Kaynaklar: OSD (Otomotiv Sanayii Derneği), TÜİK, OİB

Türkiye’de Geliştirilen Yerli Araç Girişimleri

TOGG (Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu)

• Kuruluş: 2018

• Üretim Yeri: Gemlik

• Model: T10X (Elektrikli SUV)

• Not: Tasarım, batarya entegrasyonu, yazılım gibi unsurlar Türkiye’de geliştiriliyor. Ancak batarya hücreleri Çin menşeli Farasis’ten temin ediliyor.

Eleştirel Not: TOGG “tam yerli” bir üretim değil; global tedarikçilerle hibrit bir yapıya sahip.

Türkiye’de Otomobil Üretimi ile Montaj Arasındaki Fark

Kamuoyunda sık karıştırılan bir konu da üretim ile montaj arasındaki farktır:

• Montaj: Tüm parçaların dışarıdan getirildiği, sadece birleştirildiği süreç.

• Üretim: Gövde, motor, yazılım, elektronik gibi temel bileşenlerin bir kısmının ülkede üretildiği model.

Türkiye’deki büyük fabrikalar (Ford, Toyota, Renault) genellikle yerli katkı oranı %50’nin üzerinde olan üretimler gerçekleştirir. Bu oran Fransa, İspanya gibi ülkelerde de benzer düzeydedir.

Türkiye’de Üretilen Araçlar Hangi Ülkelere Gidiyor?

Türkiye’de Otomobil Üretiminin Zorlukları

• Kur dalgalanmaları: Parça tedarikinde maliyet artışlarına yol açıyor.

• Yerli tedarik zinciri sorunları: Yüksek teknoloji parçalar hâlen ithal.

• İş gücü maliyetleri: Avrupa’ya göre düşük, ancak son yıllarda artmakta.

• Ar-Ge bağımsızlığı: Tasarım ve teknoloji geliştirme hâlâ büyük oranda yurt dışı merkezli.

Türkiye Üretiyor Ama Nasıl?

Türkiye, araç üretimi konusunda ciddi bir deneyime sahip. Ancak bu üretimin doğası ağırlıklı olarak lisanslı ve küresel markalarla iş birliğine dayalıdır. Tam anlamıyla “yerli” üretim sınırlıdır ve TOGG bu anlamda yeni bir adımdır ama hâlâ gelişim aşamasındadır.

Kaynakça

• OSD (Otomotiv Sanayii Derneği) Raporları

• TÜİK Otomotiv İstatistikleri

• Marka Resmi Açıklamaları (Toyota, Renault, Fiat, Hyundai, Ford)

• Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD)